Blog

Çalışanların Tükenmişlik Hissini Azaltmanın Yolları

Dünya genelinde yüz milyonlarca insan farklı iş kollarında çalışıyor. Bir işçi, masa başı çalışan ya da yönetici olabilirsiniz. Her gün aynı işi yapmak, ekonomik belirsizlikler, iş pozisyonundaki değişiklikler ya da çalışanın hayatındaki geleneksel rutinler “tükenmişlik sendromu” ortaya çıkarabilir. Ortak bir duygu olan çalışanlarda tükenmişlik sendromu ya da mesleki tükenmişlik iş verimini düşürür. Çalışanların kafasını sürekli meşgul etmesi, iş akışı süreçlerinde aksamalara yol açabilir.

AVİTA Çalışan Destek Programı kapsamında çalışanlarda tükenmişlik hissini azaltmaya yönelik destek sağlanıyor. Bu psikolojik destek programı, farklı iş kollarında sürdürülebilirlik için önemli bir katkı sağlıyor. Peki, çalışanlarda tükenmişlik sendromu nedir? Çalışan tükenmişliği belirtileri nelerdir? Çalışanlarda tükenmişlik hissini azaltmak için neler yapılabilir? AVİTA Çalışan Destek Programı neler içeriyor? İşte cevapları…

Çalışanlarda Tükenmişlik Sendromu Nedir?

Çalışanlarda tükenmişlik sendromu; mesleki tükenmişlik ya da çalışan tükenmişliği olarak da bilinir. Çalışan tükenmişliği, Dünya Sağlık Örgütü’nün Uluslararası Hastalık Sınıflandırması'nda “mesleki bir fenomen” olarak ilan edilmiştir. Dünya Sağlık Örgütü tükenmişlik tanımını şöyle yapıyor: “Başarılı bir şekilde yönetilemeyen kronik iş yeri stresinden kaynaklanan bir sendrom.”

Bu psikolojik durum; aşırı ve uzun süreli stresin neden olduğu duygusal, fiziksel ve zihinsel bir yorgunluk halidir. Çalışan kendini sürekli bunalmış, duygusal olarak tükenmiş olarak hissettiğinde ve talepleri karşılanmadığında ortaya çıkar. İş stresi devam ettikçe bir işte belirli bir pozisyonu üstlenen çalışanın işe ilgisi ve motivasyonu azalmaya başlar. Bu durum, mesleki tükenmişlik sendromunun temelini oluşturur.

“Tükenmişlik” kavramı; merhamet yorgunluğu, travmatik stresler, dolaylı travmalar gibi durumlarla sonuçlanabilen bir psikolojik haldir. Çalışan tükenmişliği süreci, hem başkalarının sorunları ile empati kurmak hem de kendini iş süreçlerini iyileşmeye adamak gibi bir dizi kümülatif etki ile ortaya çıkan ileri düzey bir psikolojik durumdur.

Mesleki Tükenmişlik Sebepleri Nelerdir?

Çalışan tükenmişliği ya da mesleki tükenmişlik, yoğun iş temposunun kronik bir sonucudur. Bununla birlikte iş kolundaki pozisyona özel yoğun çalışma, çalışanın yöneticileri ile aralarındaki sorunlar ve çalışanın yaptığı işe göre elde ettiği ekonomik kazancı yetersiz görmesi gibi bir takım sebepler de çalışan tükenmişliğine yol açabilir. Giderek daha hızlı ve tempolu çalışma, karmaşık iş süreçleri, sürekli bir şeyler talep eden modern iş yerleri, çalışanları mesleki tükenmişliğe yatkın hale getirebilmektedir.

İş yerindeki diğer çalışanlarla kıyaslamalar, yöneticilerin çelişkili talepleri ve beklentiler karşısında çalışanlar, kendilerini sürekli bunalmış hissedebilir. Ayrıca, teknolojinin getirdiği yeni durumlar, mobil teknolojinin tetiklediği bağımlılıklar, ev yaşamındaki sorunlar ve ekonomik belirsizlikler ile iş hayatı arasında bağlantı kuramayan çalışanların iş ile ilgili düşüncelerini bulanıklaşabilmektedir. Bu durumlar çalışanlarda tükenmişlik sendromuna yol açabilmektedir.

Çalışanlarda Tükenmişlik Belirtileri Nelerdir?

Bilimsel araştırmalar, çalışan tükenmişliği ile ilgili üç temel belirti üzerinde yoğunlaşmıştır. Bunlar;

• Duygusal tükenme
• Duyarsızlaşma
• Kişisel başarının azalmasıdır.

Genel olarak çalışanlarda tükenmişliğin semptomları, travma sonrası stres bozukluğuna benzer şekilde kendini gösterir. Diğer belirtileri şöyle sıralanabilir;

• İş ile ilgili kâbuslar
• Uykusuzluk
• Kronik sinirlilik
• Yorgunluk
• Konsantrasyon güçlüğü
• İşten kaçınma
• Hipervijilans
• Öfke patlamaları

Bu semptomlar; aşırı alkol ve sigara kullanımı, insan ilişkilerinde bozukluklar ve intihar etme düşüncesi gibi ciddi kişisel yansımalara da yol açabilir.

Çalışan Tükenmişliği Sendromu Nasıl Azaltılır?

Mesleki tükenmişlik, çalışanların öğrenme ve kendilerini geliştirme isteklerini azaltır. Çalışanlar tükenmişlik belirtileri yaşarken, enerjilerini ve zihinsel odaklarını kaybederler. Gelecek için kendilerini geliştirmek yerine günlük yaşarlar, işleri geçiştirme eğilimindedirler.

Çalışan tükenmişliği ile ilişkili beş önemli faktör vardır;

• İş yerinde haksız muamele görmek
• Yönetilemez derecede fazla iş yükü
• Yöneticiler ile çalışan arasında net olmayan iletişim
• Yönetici desteğinin eksik olması
• Mantıksız zaman baskısı

Özellikle haksız muamele gören çalışanların yüksek düzeyde tükenmişlik hissi yaşama olasılıkları iki ila üç kat daha fazladır. Çalışanlar yöneticilerine, iş arkadaşlarına veya müdürlerine güvenmediklerinde iş ile aralarındaki ilişkiyi anlamlı kılan psikolojik bağ kopar. Tersine, çalışanlara adil davranıldığında ve saygı duyulduğunda hızla güçlü ilişkiler kuran çalışanlar, daha dirençli hale gelir.

Peki, Çalışanlarda Tükenmişlik Sendromunu Azaltmak için Neler Yapılabilir?

İş yükünü mantıklı tanımlayın

Mantıksız iş yükleri, tükenmişliğin temel nedenlerinin üçte birini oluşturan bir durumdur. Günümüzde iş yerleri ve kuruluşlar, çalışanlara, alanı dışında gereksiz işler yükleyebiliyor. Yöneticiler, çalışanlar üzerine doğrudan denetime sahip olmayabilir. Bu sebeple çalışanların iş yükünü tam olarak anlayamayabilirler. Bu nedenle, yöneticilerin bu konuda yardımcı olacak araçlara ve yaklaşımlara sahip olması gerekir. Esnek insan kaynakları sistemleri, yöneticilerin, çalışanların iş yükünü anlamalarına yardımcı olabilir.

Esnek ve uzaktan çalışma sağlayın

Çalışanların büyük bir bölümü, esnek ve uzaktan çalışma sistemlerinin iş verimliliğine olumlu katkı sunacağını düşünüyor. Buna rağmen birçok iş yerinde çalışanlar her gün fiziksel olarak ofiste bulunmaları gerektiğini düşününce aşırı stres ve endişe duyabiliyor. Bu durum, sadece “ofiste görünmek” için akşam saatlerine kadar işleri geçiştirme gibi bir çalışan kültürü ortaya çıkarabilir. Teknolojik gelişmeler, insanların uzaktan çalışması için oldukça ideal araçlar sunuyor. Bu sebeple çalışanları belli bir mesai arasında sıkıştırmak yerine esnek çalışma modellerine ağırlık vermek çalışan tükenmişliğine bir çözüm olabilir.

Çalışan refahını artırın

Çalışanların tükenmişliğini önlemenin kesin yollarından biri, çalışanların sağlığını ve refahını ön planda tutan iş kültürüdür. Maaş, özlük hakları ve geleneksel haklar dışında refahı artırıcı hizmetler de sunulmalıdır. Çalışanların sağlığını, zindeliğini ve üretkenliğini geliştirecek faaliyetlere katılmaya ve bu tür bilgilere erişmeye teşvik edilmelidir.

Bunlar dışında şunlara da dikkat edilmelidir;

• Mesleki tükenmişlik belirtileri gösteren personelin sorunlarını yöneticilere anlatması sağlanmalıdır.
• Çalışanlar, streslerini yönetebilecekleri aktivitelere yönlendirilmelidir. Gerekirse izin verilmeli, tatil yapmaya teşvik edilmeli; ileri düzeyde bir tükenmişlik sendromu varsa psikolojik destek almaları sağlanmalıdır.
• Yöneticiler çalışanlara rol model olmalıdır. Çalışanlara samimi mesajlar vermeli; sınırlar koymamalı ve çalışanların haklarını gözetmelidir.

AVİTA Çalışan Destek Programı İle Çalışanlarınıza Destek Olun!

AVİTA Çalışan Destek Programı'nın hizmetlerinden biri olan "Psikolojik Danışmanlık" sayesinde çalışanlar, tükenmişlik probleminin uzman psikolog desteğiyle üstesinden gelebilir. Çalışan tükenmişliği konusunda uzman psikologlar ile hizmet veren AVİTA Çalışan Destek Programı sayesinde çalışanlarınızın mesleki tükenmişlik sendromu hislerini azaltabilirsiniz!