Gaslighting: Psikolojik Manipülasyon
Yaşam 3 dk.
Gaslighting son dönemlerde çok sık duyulan ve duyan pek çok insanın hayatının bir döneminde maruz kaldığını düşündüğü bir duygusal istismar türüdür. Bu durum pek çok insan ilişkisinde meydana gelebilir. Duygusal istismar ya da manipülasyon denildiği zaman ilk akla gelen romantik ilişkiler olsa da ebeveynler, arkadaşlar, çalışma arkadaşları ve yöneticiler ile sürdürülen ilişkilerde de gaslighting yaşanabilir. Türkçe adıyla psikolojik manipülasyon olan gaslighting adını 1940’lı yıllarda çekilen bir filmden alır. Filmde eşini delirdiğine ikna etmek için onu manipüle eden ve üzerinde psikolojik baskı kurmaya çalışan bir adamın yaptıkları ve bu ikilinin hikayesi anlatılmaktadır.
Gaslighting Nasıl Yapılır?
Gaslighting insanların yaşamlarındaki diğer insanlara bilerek ya da bilmeyerek uyguladığı bir manipülasyon yöntemidir ve kişinin gerçeklik algısını değiştirmek amacıyla yapılır. Bu eğilimin altında kendini kabul ettirme, doğru bildiğine ikna etme, karşıdaki için en doğrusu olduğunu düşündüğü tarafa yönlendirme gibi güdüler olsa da nihayetinde her bireyin kendi hayatı üzerinde kendi elinin olması gerektiği gerçeğinin altının çizilmesinde fayda vardır.
Gaslighting Yöntemleri Nelerdir?
Psikolojik manipülasyona maruz kalan kişiler bu durumun sonrasında sersemlemiş, hatalı, yalnız ya da kafası karışmış hissedebilirler. Bu duygular yaşadıkları deneyim sonrasında oldukça normaldir ve hiç kimse bu tür duygulara sahip olduğu için kendini sorgulamamalıdır. Psikolojik manipülasyon özellikle yakın çevrede bulunan bir kişi tarafından yapılıyorsa buna maruz kalan kişi kendisini kötü niyetli, anlayışsız gibi tanımlarla yargılayabilir. Bunun temel sebebi de insanların yakın, çevresinde bulunan kişilerin onların her zaman iyi olmasını isteyeceği gerçeğine tutunmalarıdır. Gaslighting söz konusu olduğunda her zaman bunu uygulayan kişinin kötü niyetli olduğunu söylemek doğru olmasa da bu manipülasyonu uygulama yöntemlerine bakıldığında kişilerin mutlaka bu durumdan uzaklaşmaları, uygulayıcıların da mutlaka destek alması gerektiği net bir şekilde görülebilir.
Yalan Söylerler
Gaslighting ya da psikolojik manipülasyon yapan kişiler çok rahat yalan söyleyebilirler. Hatta bazı durumlarda bunu yapanların patolojik yalancılar olduğunu görmek mümkündür. Yalanı ortaya çıkarmak bu durum karşısında yeterli olmayabilir. Karşınızda çok net bir şekilde söylediği yalanı sürdüren, hikâyesini değiştirmeye gerek bile duymayan bir insan olduğu zaman kendinizden şüphe etmeye başlayabilir ve sonunda kanıtladığınız yalana tekrar inanmak için yeniden o yalanı meşrulaştırmaya çalışabilirsiniz. Çünkü karşınızda güvendiğiniz, değer verdiğiniz ve size yakın olduğunu bildiğiniz bir insan varken aksini yapmak insanlar için oldukça zordur.
Arkanızdan Konuşurlar
Psikolojik manipülasyonun başarılı olabilmesi için bunu yapan kişi, manipüle etmeye çalıştığı kişinin çevresinde onunla ilgili dedikodulardan ve söylentilerden bahsetmeye başlayabilir. Bunu yaparken mutlaka kişi için üzgün ve endişeli olduğunu gösterir. Bunun bir sonucu olarak kişinin çevresindeki pek çok insanın o kişiye dair farklı bir bakış açısı gelişmeye, buna bağlı olarak da davranışları değişmeye başlar.
İtiraz Ederler
Psikolojik manipülasyona uğrayan insanlar yaşadıkları durumu fark ettiklerinde karşılarında onları ikna etmek için her yolu deneyecek bir “Gaslighter” vardır. Olayları sorgulamaya başladığınız zaman sizi aksine ikna etmek için çabalayabilirler. Hatta bu o kadar ileri seviyede olabilir ki başka insanlara da olayları aynı şekilde aktarıp kendi söylemlerinin yetersiz kaldığı noktalarda karşılarındaki insanın güvendiği kişileri hedef gösteren “onlar şahit, onlar biliyor, sorabilirsin” gibi yönlendirmeler yaparak haklı çıkmaya çalışabilirler.
Duygu ve Düşünceleri Önemsizleştirirler
Psikolojik manipülasyon uygulayan kişiler tepki gördüklerinde karşılarındaki kişinin duygu ve düşüncelerini önemsizleştirecek hamleler yaparlar. “Çok hassassın, aşırı tepki veriyorsun, neden sakin kalamıyorsun, ben senin iyiliğini düşünüyorum” cümleleri bu kişilerin çok fazla kullandığı kalıplardır. Bu duruma maruz kalan kişiler üzerlerindeki baskının artması ile kendilerini çok daha fazla suçlamaya ve hatayı kendilerinde aramaya başlarlar. Bu durumla başa çıkmak son derece zordur. Çünkü manipülasyonu yapan bir şekilde kişinin yakınlarını da buna alıştırmaya başlamıştır. Kişi, kendini sorgularken yakınlarıyla durumu paylaştığında kabul görmeme ihtimali vardır. Böyle bir durumda objektif yorum yapabilecek, durum değerlendirmesinde bulunacak profesyonel bir destek almak yapılacak en doğru seçimdir.
Psikolojik Manipülasyona Maruz Kaldığınızı Düşünüyor musunuz?
Psikolojik manipülasyona maruz kalan kişiler anksiyete ve depresyon yaşayabilirler. Bu duygu durum değişikliklerine zamanla panik atak ve sinir krizi eşlik edebilir. Eğer bu tür hisler yaşıyorsanız kendinizi değerlendirebilir ve yaşadığınız durum ile ilgili destek almanız gerektiğine karar verebilirsiniz.
Psikolojik manipülasyona maruz kalan kişiler;
- Suçu kendilerinde aramaya,
- Bir soruna sahip olduklarına inanmaya,
- Fazla hassas ve agresif olmaya,
- Kararlarını ikinci kez hatta üçüncü kez sorgulamaya,
- Sürekli özür dilemeye meyilli olabilirler.
Bu tür bir durumdayken önemli olan kişinin kendi suçlamaktan vazgeçebilmesi ve karşısındaki insanın bilinçli ya da bilinçsiz olarak ona bunları yaşattığını fark etmesidir. Kişide başta güven kaybı olmak üzere pek çok psikolojik soruna neden olabilen bu durumdan uzaklaşabilmenin, kendini yeniden değerlendirebilmenin bir yöntemi olarak profesyonel destek alınması önemlidir. Psikolojik manipülasyona uğradığınız zaman kendinize olan güveninizi veya saygınızı kaybedebilirsiniz, farkında olmadan kendinizi suçlayabilirsiniz. Bu durum karşısında kendinizi korumak, gerçekleri daha net bir şekilde görebilmek ve kendinizi suçlamamak için profesyonel destek alabilirsiniz. AVİTA Online Psikolog, alanında uzman profesyoneller ile sorunlarınızı konfor alanınızda çözebilmenize yardımcı olan değerli bir deneyim yaşamanıza yardımcı olur.
